Pod Tarnowem zagrożona jedna z największych kolonii jaskółek brzegowych w Polsce! Ekolodzy protestują przeciwko inwestycji Wód Polskich

Jak dziennikarze radzą sobie na Ukrainie podczas wojny?

Od kilku dni przy rzece Dunajec na granicy Zbylitowskiej Góry (gmina Tarnów) i Mikołajowic (gmina Wierzchosławice) prowadzone są prace dotyczące zabezpieczenia wyrwy brzegowej na prawym brzegu rzeki. Członkowie Towarzystwa na rzecz Ziemi mówią o katastrofalnych skutkach inwestycji. Najbardziej obawiają się likwidacji ponad tysiąca gniazd będących pod pełną ochroną jaskółek brzegowych.

- Tragicznie to wygląda, w życiu żeśmy się czegoś takiego nie spodziewali. To co tam się dzieje to skandal! - mówi zbulwersowany Piotr Rymarowicz, prezes Towarzystwa na Rzecz Ziemi.

Umocnienia prawego brzegu Dunajca już do blisko dziesięciu lat domagały się władze gminy Tarnów. Po powodziach w 2010 i 2011 od strony Zbylitowskiej Góry powstała wyrwa, która stanowi zagrożenie m.in. dla pobliskiego boiska sportowego i znajdujących się obok obiektów.

- Od wielu lat próbowaliśmy ten brzeg umocować, mieliśmy projekty, ale różne instytucje zewnętrzne nas blokowały. Ostatecznie sprawą bez naszego udziału i naszych projektów, w ramach prac utrzymaniowo konserwacyjnych zajęły się Wody Polskie - mówi Sławomir Wojtasik, wójt gminy Tarnów.

Ciężki sprzęt rozpoczął już prace na lewym brzegu, od strony Mikołajowic. Za 1,3 mln złotych Wody Polskie zleciły wykonanie zabezpieczenia powstałej wyrwy. Budowany jest tam m.in. kanał o długości blisko 700 metrów, a żwir pozyskany z przekopu ma być wbudowany na prawym brzegu.

Roboty znalazły się w ogniu krytyki ekologów. Głównie chodzi o kolonię jaskółek brzegowych, które mają swoje gniazda na wyrwie przy prawym brzegu Dunajca.

- W 2019 roku Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków naliczyło tam ponad 1250 nor, w których mają swoje gniazda. To świadczy, że ta kolonia jest olbrzymia - podkreśla Rzyszard Babiasz, ekolog, który pilotuje inwestycje Wód Polskich pod Tarnowem.

Jego zdaniem inwestycja nie została przemyślana i wykonywana jest w niewłaściwy sposób.

- Ten olbrzymi kanał, który teraz robią i przesuwanie żwiru w górę, jeszcze zwiększy erozję prawego brzegu. Sens tej inwestycji jest znikomy, a straty przyrodnicze duże - uważa Babiasz.

Ekolodzy dodają , że oprócz siedlisk jaskółek, niszczony jest obszar Natura 2000 Dolny Dunajec, gdzie bytują liczne gatunki innych ptaków, płazów czy gadów. Wykonano również wycinkę zarośli wierzbowych.

Towarzystwo na Rzecz Ziemi sprawą inwestycji Wód Polskich na Dunajcu pod Tarnowem chce zainteresować prokuraturę, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego oraz Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska.

Pracownicy tej ostatniej instytucji odbyli już kontrolę w miejscu prowadzonych prac. Stwierdzili wprawdzie, że miejsca siedlisk jaskółek brzegówek obecnie nie są zagrożone, ale mają inne uwagi do inwestycji.

- Prace w korycie rzeki nie są do końca prowadzone taką metodą, jaka określona była w karcie informacyjnej przedsięwzięcia i decyzji środowiskowej - przyznaje Ada Słodkowska-Łabuzek, rzeczniczka prasowa RDOŚ w Krakowie. Instytucja zwróci się do Wód Polskich o wyjaśnienie oraz złoży wniosek do WIOŚ, aby zbadał zgodność wykonywanych prac z warunkami zawartymi w decyzji środowiskowej.

Wody Polskie w przesłanej do redakcji "Gazety Krakowskiej" informacji na temat inwestycji, przekonują że stanowiska lęgowe zlokalizowane na prawym brzegu rzeki Dunajec nie są zagrożone i pozostaną w stanie nienaruszonym. Instytucja przyznaje jednak, że wykonawca prowadzi prace niezgodnie z dokumentacją.

- Zlecono kontrolę, którą przeprowadzili pracownicy Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie. W ramach kontroli stwierdzono ingerencję w koryto rzeki Dunajec, które to nie było objęte zleconym zakresem prac. W związku z powyższym RZGW w Krakowie wezwało Wykonawcę niezwłocznie do złożenia wyjaśnień - przekazała Magdalen Gala, rzeczniczka prasowa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie.

Dodaje, że do chwili wyjaśnienia sprawy, prace zostały wstrzymane.

Pełna informacja Wód Polskich o inwestycji na Dunajcu z Zbylitowskiej Górze:

Zadanie pn.: „Zabezpieczenie wyrwy brzegowej rz. Dunajec w km 36+100 - 38+400 w m. Zbylitowska Góra, gm. Tarnów”, wykonywane jest w ramach „Programu realizacji zadań związanych z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną” na rok 2022. Prace prowadzone są w ramach bieżącego utrzymania i ograniczenia skutków powodzi. O wykonanie zabezpieczenia wyrwy apelował samorząd terytorialny, gdyż na prawym brzegu, w sąsiedztwie wyrwy, zlokalizowane są: boisko sportowe, sieć wodociągowa, sieć kanalizacyjna, sieć gazowa, droga asfaltowa, a także ujęcia wody dla miasta Tarnowa. Zagrożona jest zatem infrastruktura drogowa, techniczna i komunalna, oraz grunty rolne, które sukcesywnie „zabierane” są przez wody Dunajca. Podkreślić należy, iż wykonanie prac jest konieczne ze względu na zlokalizowane w sąsiedztwie ujęcie wody pitnej dla miasta Tarnowa.
Zasadniczym celem realizowanego zadania jest odsunięcie nurtu rzeki Dunajec od jego prawego brzegu i zabezpieczenie go przed destrukcyjną działalnością rzeki. Konieczność wykonania prac na wnioskowanym odcinku wiąże się z postępującą erozją prawego, wysokiego brzegu rzeki
z jednoczesnym odkładaniem się rumoszu na brzegu lewym.
Zabezpieczenie wyrwy prawego brzegu rzeki Dunajec w m. Zbylitowska Góra polega na wykonaniu zasypu powstałej wyrwy materiałem naturalnym z wykorzystaniem elementów faszynowo – kamiennych oraz kamienia ciężkiego na ścieli faszynowej, a także wykonaniem przekopu - kanału ulgi - przez odsypisko zlokalizowane na lewym brzegu rzeki. Materiał, który podczas prac zostanie pozyskany z przekopu nie zostanie usunięty z koryta rzeki, lecz zostanie wbudowany na brzegu prawym. Projektowany przekop położony jest w ciągu trasy rzeki sprzed jej przesunięcia w kierunku brzegu prawego.
Przedmiotowe zadanie realizowane jest na podstawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia (DUŚ) pn. „Ubezpieczenie prawego brzegu rzeki Dunajec w km 36+120 – 37+300”, która uzyskała ostateczność z dniem 26.10.2017 r. W świetle przepisów prawa, termin ważności DUŚ, o którym mowa w art. 72 w ust. 3 i 4 ustawy (odpowiednio 6 i 10 lat) ma zastosowanie tylko wówczas kiedy inwestor realizuje proces inwestycyjny. Jeżeli natomiast decyzja DUŚ nie wymaga zgłoszenia wodnoprawnego, zgłoszenia budowlanego, czy też PNRI powyższy przepis nie ma zastosowania.
Tym samym w świetle przepisów prawa decyzja DUŚ jest ważna.
W powyższej decyzji wyszczególnione zostały prace polegające na ubezpieczeniu prawego brzegu rzeki Dunajec w km 36+120 – 37+300, odbudowie i zabezpieczeniu filara ochronnego zabezpieczającego istniejący basen poeksploatacyjny oraz wykonanie przekopu kanału ulgi na brzegu lewym na długości 985 m, a także wykonanie kierownicy kierującej nurt wody do wlotu kanału ulgi. W decyzji nie nałożono obowiązku nadzoru przyrodniczego.
Celem ograniczenia szkód w środowisku, a zwłaszcza siedlisk chronionych gatunków ptaków, ograniczony został zakres wykonywanych robót w stosunku do przedmiotowej decyzji DUŚ. Na brzegu lewym zredukowane zostały prace do przekopu przez odsypisko na długości 660 m oraz na wykonaniu na brzegu prawym silnie porośniętym porostem twardym, kierownicy kierującej nurt wody do kanału ulgi. Tym samym rezygnując z wykonania zabezpieczenia brzegu prawego, pozostawiając bez ingerencji odcinek ze zlokalizowanymi stanowiskami lęgowymi jaskółki brzegówki. Dodatkowo zrezygnowano z wykonania opasek z narzutu grubego oraz tamy faszynadowej z koszy siatkowo-kamiennych. W związku z powyższym stanowiska lęgowe zlokalizowane na prawym brzegu rzeki Dunajec pozostaną w stanie nienaruszonym.
Niezwłocznie po powzięciu informacji o nieprawidłowościach w prowadzonych pracach, Dyrekcja RZGW w Krakowie nakazała natychmiastowe wstrzymanie prowadzonych prac. Równocześnie zlecono kontrolę, którą przeprowadzili pracownicy RZGW w Krakowie. W ramach kontroli stwierdzono ingerencję w koryto rzeki Dunajec, które to nie było objęte zleconym zakresem prac. W związku z powyższym RZGW w Krakowie wezwało Wykonawcę niezwłocznie do złożenia wyjaśnień.