Nagroda Nobla 2023. W jakich dziedzinach jest przyznawana? Ile wynosi? Poznaj sylwetki wszystkich laureatów i kulisy Nagrody Nobla 2023

Nobel w dziedzinie fizyki dla trojga naukowców

Pierre Agostini, fizyk z Ohio State University (USA), dokonał udanego eksperymentu polegającego na generowaniu i analizie serii krótkich impulsów świetlnych trwających jedynie 250 attosekund. Kolejny laureat -Ferenc Krausz z Uniwersytetu w Monachium (Niemcy), pracował nad innym rodzajem eksperymentu, który pozwolił na izolację pojedynczego impulsu świetlnego trwającego 650 attosekund.

Anne L'Huillier z Lund University (Szwecja) przeprowadziła badania nad różnymi podtonami światła powstającymi podczas przesyłania laserowego światła podczerwonego przez gaz szlachetny. Każdy z tych podtonów stanowi falę świetlną o określonej liczbie cykli, związaną z cyklami światła lasera. Zjawisko to jest wynikiem oddziaływania światła lasera z atomami w gazie, co dodaje niektórym elektronom dodatkową energię, która jest następnie emitowana w postaci światła. Prace L'Huillier przyczyniły się do dalszych odkryć w tej dziedzinie.

Komentarz eksperta:

„Żeby sfotografować sportowca, który biegnie w ciemnej ulicy, musimy użyć lampy błyskowej. Gdybyśmy nie zastosowali tej lampy, wówczas nie moglibyśmy zarejestrować jego ruchu lub zdjęcie byłoby rozmazane. A jeżeli chcemy badać procesy bardzo szybkie, takie jak ruch elektronów w atomach lub molekułach, musimy zastosować impulsy światła tysiące razy szybsze (krótsze) niż impuls w lampie błyskowej. Anne L'Huiller, Ferenc Krausz i Pierre Agostini przeprowadzili w latach 80. i 90. ubiegłego wieku pionierskie eksperymenty i dali nam potrzebne do takich badań narzędzia. Anne była wtedy młodą doktorantką, która inicjowała wspomniane eksperymenty” – wyjaśnia prof. Fiedorowicz z Wojskowej Akademii Technicznej.

„Dzięki odkryciom noblistów możliwe są badania dynamiki materii, czyli na przykład tlenków różnych metali, które są stosowane m.in. w detektorach i czujnikach. Rozwinęły się metody badawcze, jak absorpcyjna spektroskopia rentgenowska – obecnie jedna z podstawowych metod badania materii o nieuporządkowanej strukturze. Aby zbadać dynamikę elektronów w takiej materii, musimy ją najpierw podświetlać - właśnie bardzo krótkimi atosekundowymi impulsami” – wylicza.