Specustawa ułatwiła legalną pracę uchodźców z Ukrainy. Z numerem PESEL w ręku mogą także zakładać firmy. Oto najważniejsze przepisy

Od chwili wybuchu wojny w Ukrainie do Polski trafiło już blisko 2 mln osób, głównie kobiet i dzieci. Od środy ustawiają się w kolejkach, by uzyskać numer PESEL. Radykalnie ułatwia to nie tylko pobyt, ale i pracę na terenie naszego kraju. Monika Smulewicz i Jolanta Zarzecka-Sawicka z firmy doradczej Grand Thornton wyliczają kluczowe rozwiązania specustawy:

Legalność pobytu
Uchodźcy z Ukrainy, którzy legalnie przybyli do Polski po 24 lutego 2022 i planują tu zostać (nie traktują Polski jako kraju tranzytowego) mają zapewnioną legalność pobytu na terenie RP na czas 18 miesięcy, o ile w ciągu maksymalnie 60 dni od przekroczenia polskiej granicy złożą stosowny wniosek; uproszczona legalizacja pobytu nie dotyczy m.in. osób posiadających zezwolenia na pobyt stały, rezydenta, pobyt czasowy. Wyjazd obywatela Ukrainy z Polski na więcej niż miesiąc pozbawia go tego uprawnienia.

Uchodźca zainteresowany dalszym pobytem w Polsce może ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy, udzielany jednorazowo na okres 3 lat, licząc od daty wydania decyzji. Wniosek mogą składać w okresie minimum 9 miesięcy od dnia wjazdu oraz maksymalnie do 18 miesięcy od 24 lutego 2022. Zgoda na pobyt czasowy jednocześnie uprawnia do legalnego podjęcia pracy bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Obywatele Ukrainy uciekający przed wojną mogą ubiegać się w specjalnym trybie o nr PESEL - na wniosek zawierający jedynie podstawowe dane. PESEL zapewnia im dostęp do usług publicznych (ale nie oznacza polskiego obywatelstwa) oraz możliwość posługiwania się profilem zaufanym.

Legalna praca w Polsce
Uchodźcy z Ukrainy mają prawo do wykonywania pracy na terytorium Polski, o ile przebywają legalnie w Polsce na podstawie przepisów specustawy lub w czasie ich legalnego pobytu na terytorium RP zostanie im powierzona praca przez pracodawcę, który w terminie 14 dni od daty podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy (na okres do 24 miesięcy) powiadomi o tym fakcie stosowny urząd pracy (właściwy ze wzgl. na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego pracę danemu obywatelowi Ukrainy) za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.

Obywatele Ukrainy uciekający przed wojną mają także możliwość rejestracji w powiatowych urzędach pracy, jako osoby poszukujące pracy lub bezrobotne, a także mogą korzystać z usług rynku pracy (np. pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego czy szkoleń) na analogicznych zasadach, jak polscy obywatele.

Uproszczoną procedurą objęto także ukraińskich lekarzy i pielęgniarki posiadających uprawnienia oraz dokumenty określające przebieg i czas trwania studiów. Wszyscy przybyli do Polski po 24 lutego mogą na specjalnych zasadach podjąć pracę w każdym podmiocie leczniczym mającym umowę z NFZ.

Obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Polski będzie uznany za legalny na podstawie specustawy lub obowiązującej ustawy z o cudzoziemcach, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy, ale pod warunkiem uzyskania numeru PESEL.

Prawo do pracy dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną oraz prowadzenia przez nich działalności gospodarczej daje im dostęp do świadczeń społecznych, m.in. rodzinnego, wychowawczego, dobry start oraz rodzinnego kapitału opiekuńczego, a także dofinansowania opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Wszyscy uchodźcy z Ukrainy legalnie przebywający w Polsce zyskali także dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia na tych samych zasadach, co obywatele Polski (poza leczeniem lub rehabilitacją uzdrowiskową); koszt świadczeń pokryje NFZ z budżetu państwa.

Wsparcie dla rodzin i dzieci
Uchodźcy mogą ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne z gminy na utrzymanie w wysokości 300 zł na osobę. Samorządy zapewniają pomoc w zakwaterowaniu i uzyskaniu całodziennego wyżywienia zbiorowego, paczek żywnościowych lub posiłków w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014–2020 (współfinasowanego z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym).

Dzieci przebywające w Polsce na podstawie specustawy mają zapewnione bezpłatne wykształcenie, dzięki organizowanym w tym celu zajęciom dydaktycznym, wychowawczym i opiekuńczym (podlegającym organizacyjnie szkołom i przedszkolom); podobnie ukraińscy studenci mogą bezpłatnie kontynuować naukę na polskich uczelniach.

FLESZ - Rosjanie zabijają coraz więcej cywilów