Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Małopolska Liga Antysmogowa. Jak gminy walczą o czyste powietrze? Szok, przegrywamy ze Śląskiem! Zakopane na… 2324. miejscu w Polsce

Zbigniew Bartuś
Zbigniew Bartuś
Jeśli chcesz sprawdzić miejsce swej gminy w zestawieniu Małopolskiej Ligi Antysmogowej, kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE.
Jeśli chcesz sprawdzić miejsce swej gminy w zestawieniu Małopolskiej Ligi Antysmogowej, kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE. Fot. Michał Gąciarz / Polska Press
Lato to zdecydowanie najlepszy czas na wymianę starych palenisk zatruwających nam wszystkim powietrze w słynącej z cudownej przyrody Małopolsce. To także najlepszy czas na wyrzucenie nieszczelnych okien i ocieplenie domów – przeciętny Małopolanin traci z tego powodu mnóstwo energii. Przez smog tysiące mieszkańców naszego regionu, także dzieci, co roku umiera, jeszcze więcej ciężko choruje. Równocześnie w dziesiątkach tysięcy domów lwia część emerytury lub pensji idzie z dymem. Musimy to wspólnie zmienić! Zadbać wreszcie o swoje zdrowie, pieniądze, komfort i przyszłość dzieci. Dlatego uruchamiamy Ligę Antysmogową dla całej Małopolski. We współpracy z Polskim Alarmem Smogowym i Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej będziemy regularnie publikować ranking gmin, w których mieszkańcy najsprawniej wymieniają kopciuchy korzystając z gigantycznych i łatwo dostępnych dotacji z programu Czyste Powietrze. Jeśli chcesz sprawdzić miejsce swej gminy w zestawieniu Małopolskiej Ligi Antysmogowej, kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE.

FLESZ - Fala upałów przeplatana burzami

od 16 lat

W Małopolskiej Lidze Antysmogowej, obejmującej wszystkie 182 gminy Małopolski, liczy się tempo, w jakim każda społeczność wymienia stare trujące kotły na czyste źródła energii. Chodzi o to, by wszyscy mieszkańcy wyrobili się z wymianą do końca 2022 roku, bo w przeciwnym razie będą dalej truć i zaczną płacić kary, nawet po 5 tys. złotych. Zakaz używania starych kotłów wejdzie w życie wraz z innymi regulacjami małopolskiej uchwały antysmogowej od 1 stycznia 2023. Tak naprawdę do owej rewolucji zostały nam więc zaledwie dwa sezony grzewcze. Jednocześnie wszyscy wiemy, że kotły i instalacje trudniej wymienia się zimą, podobnie ocieplenie ścian i stropów domów z wymianą okien i drzwi najlepiej jest wykonać poza sezonem grzewczym – czyli latem i wczesną jesienią. A więc już teraz!

Dodatkową zachętą mają być nagrody pieniężne przewidziane dla najlepszych gmin przez NFOŚiDW. – Na bonusy za największą aktywność gmin pod względem liczby składanych wniosków planujemy przeznaczyć do 16 mln zł – wyjaśnia Paweł Mirowski, wiceprezes NFOŚiGW.

Publikujemy dziś wspólnie „przedstartowy” ranking gmin, obejmujący liczbę wniosków złożonych przez mieszkańców. Wskazuje, jaka jest aktywność gmin w „Czystym Powietrzu” – ile wniosków złożono w stosunku do liczby budynków w gminie. Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego, który jest od początku partnerem zainicjowanej przez Dziennik Polski i Gazetę Krakowską Małopolskiej Ligi Antysmogowej oraz Ligi Antysmogowej Metropolii Krakowskiej, wyjaśnia, że „przedstartowe” zestawienie zawiera dane za pierwszy kwartał 2021 roku – chodzi o to, byśmy się mogli wszyscy zorientować, gdzie jesteśmy, kto jest aktywny, kto robi zbyt mało, a kto nie robi nic – i powinien szybko zacząć.

- Właściwy ranking zostanie stworzony w oparciu o dane o aktywności mieszkańców poszczególnych gmin w kresie od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. i będzie dotyczył samorządów, które zawarły porozumienie w ramach programu „Czyste Powietrze” – dodaje wiceprezes Paweł Mirowski. Dodaje, że umowa o współpracy przy Czystym Powietrzu zawarta z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska daje gminie możliwości uzyskania 30 tysięcy złotych na uruchomienie punktu obsługi beneficjenta oraz wynagrodzenie od każdego złożonego wniosku (100 i 50 zł w zależności o rodzaju wniosku).

Przypomnijmy, że Polski Alarm Smogowy zainicjował kilka tygodni temu akcję "600 dni dla czystego powietrza", która ma mobilizować do szybszej wymiany kopciuchów mieszkańców 14 gmin obwarzanka. Sygnatariuszami porozumienia w sprawie przyspieszenia działań antysmogowych są obok PAS władze gmin metropolii oraz miasto Kraków. Uruchomiony przez PAS licznik kupciuchów wskazuje, że do wejścia w życie uchwały antysmogowej dla całej Małopolski zostało 550 dni. Do wymiany w samym obwarzanku zostało 23 tys. starych palenisk.

Kto w Małopolsce liderem, kto czerwoną latarnią. Dobre Brzeszcze, koszmarnie zły wynik Zakopanego

Na razie tempo wymiany kopciuchów jest słabe lub bardzo słabe. W opublikowanym przez nas na początku czerwca „rankingu zero” (czyli przedstartowym) Ligi Antysmogowej Metropolii Krakowskiej, obejmującej 14 gmin obwarzanka, najlepsze samorządy, czyli Liszki, Skawina i Wielka Wieś, mogły się pochwalić wynikiem na poziomie kilkunastu procent wymienionych kopciuchów, natomiast w przypadku zamykających tabelę Mogilan, Michałowic i Wieliczki odsetek ów wyniósł od niespełna 3 do 4 procent. To na pewno nie jest tempo, które pozwoliłoby w półtora roku wymienić wszystkie kopciuchy, czyli spełnić podstawowy wymóg uchwały antysmogowej. Jedynym sposobem na poprawienie owych marnych wyników jest rewolucyjne wręcz przyspieszenie wymiany, a więc przede wszystkim masowe składanie przez mieszkańców wniosków do programu Czyste Powietrze.

Przedstartowe zestawienie Małopolskiej Ligi Antysmogowej (dla całego regionu), które publikujemy dzisiaj, pokazuje, że mamy problem. W ogólnopolskim rankingu gminy z Małopolski mocno ustępują dziś gminom z sąsiedniego Śląska. Wśród 20 najaktywniejszych samorządów w kraju, aż 16 pochodzi z województwa śląskiego, gdzie pierwsze przepisy uchwały antysmogowej wchodzą w życie już za 7 miesięcy. W owej dwudziestce Małopolskę reprezentuje tylko jedna gmina – Igołomia-Wawrzeńczyce, otwierająca drugą dziesiątkę. W trzeciej dziesiątce zestawienia krajowego mamy (drugi w Małopolsce) Chełmek, a w siódmej – Pcim. Czwarta w naszym regionie Koniusza zajmuje w Polsce pozycję 105., a piąte Słomniki – 138.

Małopolską pierwszą dziesiątkę dopełniają: Zawoja (w kraju miejsce 141.), Sułkowice (163.), Krzeszowice (165.), Brzeźnica (168.) i Raciechowice (169.). Co pocieszające, w małopolskiej czołówce znalazły się także górnicze Brzeszcze (174. w kraju). Po pierwszym kwartale 2021 dobrą pozycję wyjściową mają także: Proszowice (203.), Mogilany (206.), Łącko (210.), Czorsztyn (215.), Skawina (226.), Koszyce (232.), Gorlice (gm. wiejska, 249.), Nowe Brzesko (258.), Chełmiec (271.), Kęty (303.) i Michałowice (333.).

Mieszkańcy których małopolskich gmin muszą się zasadniczo poprawić? Ostatnie miejsce w przedstartowym zestawieniu Małopolskiej Ligi Antysmogowej (i dopiero 2477. w Polsce!) zajęły gminy Moszczenica i Bolesław – w pierwszym kwartale mieszkańcy nie złożyli tu ANI JEDNEGO wniosku do Czystego Powietrza. A kopciuchów do wymiany jest tam całe mnóstwo.

Trzecie miejsce OD KOŃCA w MLA (i dopiero 2324. w Polsce) zajmuje Zakopane – w tej dużej gminie mieszkańcy złożyli zaledwie 6 wniosków. Trudno to określić innym słowem niż blamaż lub katastrofa – w okolicy, w której większość mieszkańców żyje z turystyki, dbałość o czyste powietrze winna być o (czyste) niebo większa, nie tylko dlatego, że trzeba wreszcie zadbać o własne zdrowie, ale również dlatego, że coraz więcej turystów uważa podhalański smog za nieznośny. Zatem – zakopiańczycy, do boju! W górę serca – i w górę Ligi Antysmogowej.

Ogarnąć muszą się także mieszkańcy pozostałych gmin ze strefy spadkowej zerowego zestawienia MLA: Borzęcin, Lipnica Murowana, Trzyciąż, Żegocina, Kozłów, Szerzyny, Czchów, Poronin, Ryglice, Ciężkowice i Łukowica. Wszystkie nie zmieściły się nawet wśród pierwszych dwóch tysięcy gmin w Polsce! Co gorsza, turystyczne: Bukowina Tatrzańska, Łapsze Niżne, Bystra Sidzina, Szczawnica, Biecz, Skała lokują się na razie niewiele wyżej…

Od 1 lipca: obowiązkowy spis palenisk!

WAŻNA UWAGA. Publikowane dziś zestawienie MLA, oparte na danych PAS i NFOŚiGW, nie uwzględnia już wymienionych palenisk oraz stanu inwentaryzacji palenisk w poszczególnych gminach. Inwentaryzacja jest bardzo ważna, bo pokazuje, ile kopciuchów tak naprawdę pozostało na danym terenie do wymiany. Niestety, nie możemy jej wziąć pod uwagę, ponieważ poziom spisu w większości samorządów jest niski lub wręcz zerowy - czyli, mówiąc brutalnie, lokalne władze nie sprawdziły nawet, ile starych palenisk zatruwa u nich powietrze.

W kontekście oczekiwanej przez większość mieszkańców walki ze smogiem wydaje się to co najmniej żenujące. Ale zapewne wkrótce się zmieni, albowiem od 1 lipca 2021 r. wchodzi w życie obowiązek składania deklaracji do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Obowiązek spoczywa na właścicielu lub zarządcy budynku, w którym znajduje się źródło ciepła. Zgodnie z ustawą, za inwentaryzację źródeł ciepła na swoim terenie i pośrednie stworzenie Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) odpowiadają samorządy. W praktyce wszyscy właściciele i zarządy budynków będą musieli złożyć stosowne deklaracje (o liczbie i rodzaju eksploatowanych w obrębie danej nieruchomości źródeł ciepła lub źródeł spalania paliw oraz o ich przeznaczeniu i wykorzystywanych w nich paliwach), a wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie musiał je wprowadzić do ewidencji zawarte w nich dane (z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego obsługującego ewidencję na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów).

Kiedy już wszyscy mieszkańcy we wszystkich gminach spiszą swoje źródła ciepła, będziemy mogli łatwo porównać liczbę wniosków złożonych do Czystego Powietrza z liczbą palenisk pozostających do wymiany. Na razie jest to niemożliwe, dlatego Małopolska Liga Antysmogowa opiera się na ogólnopolskich danych o złożonych wnioskach i liczbie domów zebranych i przetworzonych wspólnie przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) i Polski Alarm Smogowy (PAS) we współpracy z Bankiem Światowym.

DRUGA WAŻNA UWAGA. Ten ranking dotyczy aktywności gmin w sztandarowym programie antysmogowym w Polsce - Czyste Powietrze. Część gmin wymienia kopciuchy z innych środków, część prowadzi własne, lokalne programy wymiany źródeł ciepła. Mogą się więc pojawić sygnały, że MLA jest niesprawiedliwa, jakiś samorząd wymienił trochę więcej kotłów poza Czystym Powietrzem. Wiemy na przykład, że aktywna - i warta generalnie pochwały - jest Skawina. Tak naprawdę jednak efekty owych lokalnych wysiłków są generalnie mizerne i na pewno nie pozwolą zrealizować podstawowych założeń małopolskiej uchwały antysmogowej. Jedynym skutecznym programem w skali mikro i makro jest właśnie Czyste Powietrze. Mamy nadzieję, że MLA zmotywuje mieszkańców i samorządowców do korzystania z tego programu.

Wszystkich, którzy uważają, że robią więcej w walce ze smogiem niż wynika z naszego rankingu, prosimy o przesyłanie informacji:

  • czy gmina zrobiła już pełną inwentaryzację źródeł ciepła na swoim terenie (a jeśli nie, to jaki jest poziom zaawansowania tej inwentaryzacji)
  • ile pozaklasowych urządzeń na paliwa stałe jest na terenie gminy
  • ile takich urządzeń udało się dotąd wymienić
  • ile wniosków na wymianę kopciuchów w I kwartale 2021 r. wpłynęło do innych programów niż Czyste Powietrze.

Mieszkańcu Małopolski, sprawdź, jak radzi sobie Twoja gmina w Czystym Powietrzu!

Od dziś każdy mieszkaniec Polski może zobaczyć, ile wniosków na wymianę kopciuchów złożono w jego gminie i jakie miejsce w krajowym rankingu zajmuje dany samorząd. PAS przygotował specjalną wyszukiwarkę, która udostępniona jest na stronie

Polskiego Alarmu Smogowego.

Wart ponad 100 miliardów złotych rządowy program Czyste Powietrze ma na celu wymianę nieefektywnych urządzeń grzewczych oraz przeprowadzenie termomodernizacji w trzech milionach budynków jednorodzinnych w całej Polsce. Dzięki środkom z Czystego Powietrza mieszkańcy poszczególnych gmin mogą się bezboleśnie, a często wręcz bezkosztowo dostosować do wymogów regionalnych uchwał antysmogowych, w tym zakazu używania starych palenisk.

- W najbliższych latach będzie konieczna wymiana 2,7 miliona domowych urządzeń grzewczych dla wypełnienia wymagań uchwał antysmogowych, w samej Małopolsce jest to ponad 317 tys. Więcej (424 tys.) do wymiany mają tylko mieszkańcy Mazowsza. A mówimy tu tylko o paleniskach w domach jednorodzinnych

– przypomina Andrzej Guła. Liczy, że Liga Antysmogowa zmobilizuje mieszkańców i samorządowców z Małopolski do przyspieszenia wymiany kopciuchów i termomodernizacji.

To tym bardziej istotne, że – choć nasz region jest pionierem działań antysmogowych w Polsce, to obecnie zaczyna ustępować miejsca innym, zwłaszcza sąsiedniemu Śląskowi, gdzie w pierwszym kwartale 2021 r. tempo składania wniosków do Czystego Powietrza było w wielu gminach znacznie większe.

- Równie ważny jak bonusy od NFOŚiGW jest prestiż. Myślę że gminy będą wolały być w czołówce rankingu, a nie w ogonie. Nikt nie lubi być czerwoną latarnią, a startowe lokaty wielu małopolskich samorządów powinny motywować ciężkiej pracy na rzecz poprawy wyniku

– kwituje lider PAS.

Zdradza, że zestawienie Małopolskiej Ligi Antysmogowej obejmujące drugi kwartał 2021 roku zostanie wzięte pod uwagę przy udzielaniu bonusów dla najaktywniejszych gmin. Zatem – Małopolanie, do boju!

Jeśli chcesz sprawdzić miejsce swej gminy w rankingu, kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE.[przycisk_galeria]
lub skorzystaj z wyszukiwarki Polskiego Alarmu Smogowego.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo
Wróć na krakow.naszemiasto.pl Nasze Miasto